Έναν ιδιότυπο πόλεμο ζούμε τον τελευταίο καιρό, με αφορμή την πρόθεση δημοσίευσης στον ιστότοπο Wikileaks, ενός μεγάλου όγκου αμερικανικών διπλωματικών εγγράφων, που εστάλησαν από τις αμερικανικές πρεσβείες, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ο ιστότοπος Wikileaks λειτουργεί από το 2006, αναρτώντας έγγραφα που αφορούν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυρίως κρατικές. Έγινε διάσημος τον Απρίλιο του 2010, όταν δημοσίευσε ντοκουμέντα για εγκληματικές ενέργειες εναντίον αμάχων, από τον αμερικανικό στρατό, στο Ιράκ, ενώ τον Ιούλιο ακολούθησε η ανάρτηση ενός πολύ μεγάλου όγκου απορρήτων εγγράφων για το Αφγανιστάν. Έχει λάβει διεθνή βραβεία δημοσιογραφίας και στα τέσσερα χρόνια της ιστορίας της έχει συρθεί αρκετές φορές στα δικαστήρια σε όλο τον κόσμο και έχει κερδίσει όλες τις δίκες ως τώρα.
Η ιστοσελίδα της Wikileaks, στα τέλη Νοέμβρη, δέχθηκε κυβερνοεπίθεση λίγο πριν την ανάρτηση των εγγράφων. Μια σειρά εξυπηρετητών (servers) απαγόρευσαν στη συνέχεια την ανάρτηση της ιστοσελίδας στο διαδίκτυο, υπό την πίεση του αμερικανικού παράγοντα. Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν. Επιθέσεις προσωπικές, ο ιδρυτής της Τζούλιαν Ασάντζ, κατηγορήθηκε για σεξουαλικά εγκλήματα, κυνηγήθηκε από την Interpol, παραδόθηκε και προφυλακίστηκε στην Αγγλία και τέλος αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικούς όρους μέχρι τη δίκη του. Αλλά και επιθέσεις οικονομικές, καθώς μεγάλες εταιρείες σταμάτησαν τις χορηγίες στην Wikileaks, μετά την αντίδραση των ΗΠΑ.
Από την άλλη μεριά όμως, απέναντι σ’ αυτές τις επιθέσεις βρέθηκαν άμεσα χιλιάδες συμπαραστάτες. Η επιχείρηση φίμωσης, συντόνισε διάφορες ομάδες που λειτουργούν στο διαδίκτυο και μαζί με χιλιάδες διαδικτυακούς πολίτες, πέρασαν στην αντεπίθεση, σε αντίποινα. Θέτουν εκτός λειτουργίας, έστω και για λίγο, σε μια συμβολική πράξη συμπαράστασης, αλλά και επίδειξης δύναμης, ιστοσελίδες κυβερνητικές και εταιρικές. Η δράση τους όμως δεν περιορίστηκε στην καταστροφή ιστοσελίδων, αλλά προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα: επιχειρήθηκε, με επιτυχία, η διευκόλυνση διάχυσης του υλικού της Wikileaks. Το βαλλόμενο περιεχόμενο του ιστότοπου Wikileaks απομνημονεύτηκε σε χιλιάδες servers και άρχισε να προβάλλεται από πολλά σημεία στο internet. Ένα διεθνές δίκτυο servers φροντίζει να παραμείνει ο ιστότοπος online. Η μάχη της ιντερνετικής επιβίωσης έληξε με νίκη της Wikileaks.
Το υπό δημοσίευση υλικό είναι απόρρητο, εμπιστευτικό και αδιαβάθμητο. Δεν πρόκειται για άκρως απόρρητο υλικό, όπως λέγεται από τις ΗΠΑ, και με την έννοια αυτή βρίσκεται σε ένα επίπεδο το οποίο μπορούν να δουν πάνω από ένα εκατομμύριο υπάλληλοι της αμερικάνικης κυβέρνησης και είναι διαθέσιμο στο Sipnet, το εσωτερικό δίκτυο του υπουργείου άμυνας. Είναι δυνατόν να μην υπάρξει διαρροή; Κάποιοι από μέσα, έστω από ιδιοτέλεια, δεν θα μιλούσαν; Πέραν αυτού, κανένας οργανισμός δεν μπορεί να θεωρεί την ψηφιακή του επικοινωνία απόρρητη. Όλα τα εμπόδια είναι τρωτά στο διαδίκτυο. Ουδέν κρυπτόν στο internet. Αυτά όμως είναι γνωστά και στους απλούς χρήστες του διαδικτύου. Τι έκανε την αμερικανική διπλωματία να λειτουργεί έτσι; Σιγουριά; απερισκεψία; Πάντως η σημερινή πολύπλοκη δομή των σύγχρονων κρατικών μηχανισμών εμπεριέχει μια εσωτερική αντίφαση. Η μεταξύ τους συνεργασία με στόχο την έγκαιρη αποτελεσματικότητα, απαιτεί μεγαλύτερο όγκο και κυκλοφορία πληροφορίας. Όσο όμως περισσότερο κυκλοφορεί η πληροφορία τόσο περισσότερο αυξάνεται η πιθανότητα διαρροής της.
Και στο επίπεδο όμως του απόρρητου, ήταν αρκετό ώστε να δημιουργηθεί κρίση στις αμερικανικές υπηρεσίες μετά τη δημοσίευση των εγγράφων. Η αμερικανική εξωτερική πολιτική βρέθηκε πολλαπλώς εκτεθειμένη σε εχθρούς και συμμάχους και είναι αναγκασμένη να διαχειριστεί, όσο είναι δυνατόν, τον αντίκτυπο των διαρροών. Η αμερικανίδα ΥΠΕΞ Χίλαρι Κλίντον, προσπαθώντας να συμμαζέψει τα ασυμμάζευτα, στέλνει οδηγίες προς τις διπλωματικές αποστολές της χώρας της να προετοιμάσουν τις συμμαχικές κυβερνήσεις για τον καταιγισμό αποκαλύψεων. Εξέδωσε μάλιστα ανακοίνωση στην οποία καταδικάζει την πρωτοβουλία του Wikileaks ως ανεύθυνη και επικίνδυνη για τη ζωή των αμερικανών διπλωματών. Η επίκληση όμως της ασφάλειας, παλιό ιδεολόγημα των εξουσιών, δεν λειτουργεί, ακόμη περισσότερο αφού η αρχιτεκτονική του διαδικτύου δεν επιτρέπει λογοκρισίες. Είναι αργά. Στα μάτια του κόσμου, οι ΗΠΑ δεν είναι το θύμα αλλά ο θύτης. Όχι μόνο για το περιεχόμενο των διπλωματικών εγγράφων, αλλά και για την αμείλικτη καταδίωξη της Wikileaks και του ιδρυτή της, οι οποίοι αντιμετωπίζονται ως τρομοκρατική απειλή.
Όσον αφορά το περιεχόμενο των διπλωματικών εγγράφων, υπάρχει η πλευρά που αναφέρεται (πέρα από κάποια ευτράπελα) στις αδυναμίες, τα γούστα, τις οικονομικές συνδιαλλαγές και διαπλοκές, των πολιτικών ελίτ. Είναι γνωστό ότι διαχρονικά, η εξωτερική (και η εσωτερική) πολιτική, κάθε εξουσιαστικού μηχανισμού, αναζητεί εκείνα τα στοιχεία που καθιστούν ελέγξιμους, για όποτε και όταν χρειαστεί, εχθρούς και συμμάχους. Από την άλλη, η μέχρι τώρα αποκάλυψη των εγγράφων, φωτίζει, πέρα από στοιχεία γνωστά ή μικρής σημασίας, πληθώρα ζητημάτων που έχουν πολλαπλό ενδιαφέρον. Μπορεί να θεωρείται γνωστή η φύση της αμερικανικής πολιτικής όμως οι αποκαλύψεις έχουν πάντα τη σημασία τους. Γιατί μπορεί να αναπτύσσουν δυναμικές και να δημιουργούν απρόβλεπτες εξελίξεις. Ήδη ο παγκόσμιος τύπος αναφέρει την όλη υπόθεση ως σκάνδαλο Camblegate, με σαφείς παραπομπές στο περίφημο σκάνδαλο Watergate. Κι αυτό είναι αποτέλεσμα της πολλαπλασιαστικής δύναμης των αποκαλύψεων. Γι αυτό το υλικό δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Η αξία των αποκαλύψεων δεν υποτιμήθηκε ποτέ από την αριστερά στο παρελθόν. Με τα έντυπα της στηλίτευσε τα ψεύδη και ανέδειξε τις σκανδαλώδεις και σκοτεινές πλευρές του αντίπαλου. Σήμερα αυτό το ρόλο παίζουν διάφορες ομάδες στο διαδίκτυο, δεν είναι μόνο η Wikileaks. Ακόμη, η εξασθένηση του ελεγκτικού ρόλου των ΜΜΕ, διά της ερευνητικής δημοσιογραφίας, δημιουργεί ένα κενό πληροφόρησης που έρχονται να καλύψουν νέες ομάδες διαδικτυακής δημοσιογραφίας.
Ενώ η διαρροή των εγγράφων στο διαδίκτυο συνεχίζεται, το πιο εντυπωσιακό παράγωγο της είναι ο πόλεμος που ξέσπασε, οι διαστάσεις που πήρε και ο χαρακτήρας του. Το πολιτικό διακύβευμα, ξεπερνά κατά πολύ την περίπτωση του Τζούλιαν Ασάντζ, και της Wikileaks. Δεν πρόκειται για μια διαμάχη της αμερικανικής κυβέρνησης με την Wikileaks, αλλά για την πρώτη πράξη μιας ευρύτερης σύγκρουσης. Ο σημερινός χαοτικός και ανεξέλεγκτος χαρακτήρας του διαδικτύου, η απουσία κέντρου, παρέχουν πλήρη ελευθερία διακίνησης ιδεών, καθώς και τη δυνατότητα παγκόσμιας διασύνδεσης και δράσης σε ελάχιστο χρόνο. Στην εποχή όμως της πολιτικής παγκοσμιοποίησης, η οικουμενική και ισότιμη πρόσβαση στο διαδίκτυο, αποτελούν εμπόδιο για τον υπό εκκόλαψη νέο ολοκληρωτισμό, και η χειραγώγηση του είναι στο στόχαστρο. Απέναντι σε μια σειρά νέων τεχνολογιών που εξυπηρετούν, συνεχώς εξελισσόμενες, τη συνεχή και αόρατη παρακολούθηση των πάντων, το διαδίκτυο αποτελεί μια υπέροχη υπόσχεση ελευθερίας. Πολύ περισσότερο, σήμερα που οι κοινωνικοπολιτικοί αγώνες στις τρέχουσες συνθήκες της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, απαιτούν μια νέα διεθνιστική δράση. Σ’ αυτά τα δεδομένα, το διαδίκτυο αποτελεί το τέλειο μέσο, το τέλειο εργαλείο, για την παγκόσμια διασύνδεση των κινημάτων.
Το διαδίκτυο δεν μπορεί να περιοριστεί σ’ ένα μέσο αποκάλυψης. Ο ρόλος του είναι ευρύτερος και ουσιαστικότερος.
Μέσα απ’ αυτό θα προχωρήσει η υπόθεση της επικοινωνίας και του συντονισμού όλων των πολύμορφων κινημάτων ανά την οικουμένη.
Η σύγχρονη μορφή οργάνωσης της αριστεράς θα είναι διαδικτυακή. Και θα έχει οικουμενικό χαρακτήρα.
Στην προοπτική μιας τέτοιας εξέλιξης θα πρέπει να αξιολογείται η τεράστια σημασία και ο ρόλος του διαδικτύου.
10-1-2011
