Η πολυδιαφημισμένη «έξοδος από τα μνημόνια» πέρα από το ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, μιας και εκκρεμούν ακόμα προς εφαρμογή μια σειρά από μνημονιακά μέτρα και συνεχίζουν να υπάρχουν οι διαρκείς θεσμικοί έλεγχοι, σηματοδοτεί ωστόσο μια άλλη εποχή. Πολύ πιο αβέβαιη και ανασφαλή.
Εκείνο που αλλάζει βασικά είναι η χρηματοδότηση της Ελληνικής οικονομίας. Ενώ μέχρι τώρα γινόταν από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ τώρα θα πρέπει να γίνει από την ελεύθερη αγορά. Πρόκειται για μια μεγάλη αλλαγή που έχει τα θετικά της αλλά εγκυμονεί και πολλούς κινδύνους.
Τα μνημόνια αντιπροσώπευαν δανειακές συμβάσεις με τα κράτη μέλη της Ε.Ε και το ΔΝΤ. Η χρηματοδότηση από τις αγορές δεν περιλαμβάνει μνημόνια. Αυτό μπορεί να φαίνεται σαν κάτι το πολύ θετικό, σαν ένας δανεισμός χωρίς όρους και δεσμεύσεις. Είναι όμως έτσι;
Οι αγορές διαθέτουν μόνο ένα μέσο διαπραγμάτευσης και με βάση αυτό δίνουν την δυνατότητα να χρηματοδοτούνται ή όχι τα διάφορα κράτη. Το μέσο αυτό είναι τα επιτόκια.
Τα επιτόκια δανεισμού διαμορφώνονται με έναν εξαιρετικά πολύπλοκο και σύνθετο τρόπο. Λαμβάνονται υπόψιν πολλές παράμετροι εθνικές και διεθνείς. Το τελικό αποτέλεσμα όμως, το ύψος δηλ. των επιτοκίων, είναι αυστηρά δεδομένο και δεν είναι από καμιά άποψη διαπραγματεύσιμο. Κι αν είναι απαγορευτικό;
Έχουμε περάσει στο έλεος των αγορών. Όπως όλα τα κράτη με αναιμικές οικονομίες. Η ασφαλής περίοδος της χρηματοδότησης και της προστασίας από την Ε.Ε. έχει περάσει. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να παραταθεί επί μακρόν. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι ενώ έχει γίνει αυτή η μεγάλη αλλαγή εμείς δεν έχουμε καμιά συναίσθηση των κινδύνων πλέον που διατρέχουμε. Ήδη τα επιτόκια κυμαίνονται πολύ υψηλά, σχεδόν απαγορευτικά για την έξοδό μας στις αγορές. Το κεντρικό πρόβλημα της Ελληνικής οικονομίας, η χρηματοδότησή- της βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα. Ωστόσο εφησυχάζουμε χάρις σε ένα «μαξιλαράκι» των εικοσιτεσσάρων δις. που λέγεται ότι καλύπτει τις δανειακές ανάγκες της χώρας για τα επόμενα δύο χρόνια.
Το πέρασμα στην κανονικότητα δεν αφορά κανένα «μαξιλάρι». Συνδέεται με την κανονική έξοδο στις αγορές, με επιτόκιο που να μην υπερβαίνει τον ρυθμό ανάπτυξης γιατί αλλιώς οδηγεί στην αύξηση του χρέους. Στόχος λοιπόν είναι η έξοδος στις αγορές με επιτόκιο χαμηλότερο από τον ρυθμό ανάπτυξης. Μπορούμε υπό τις παρούσες συνθήκες να πετύχουμε κάτι τέτοιο; Και τι πρέπει να κάνουμε.
Οι διεθνείς αγορές μπορεί σήμερα νάναι ουσιαστικά κλειστές για την Ελλάδα, οι δανειακές ανάγκες μας όμως παραμένουν. Το πρόβλημα της χρηματοδότησης της Ελληνικής οικονομίας είναι το κεντρικότερο πρόβλημα (άσχετα αν δεν συζητιέται καθόλου και πολύ περισσότερο αν δεν εξετάζεται). Υπάρχει ανεξάρτητα από την κατάσταση της οικονομίας. Είτε έχουμε είτε όχι ανάπτυξη η Ελληνική οικονομία χρειάζεται συνεχώς μια ορισμένη χρηματοδότηση.
Από την άλλη οι αγορές δεν είναι εκεί που ήταν πριν από την κρίση. Ήταν αναμενόμενο βέβαια αρχικά απέναντι σε μια χώρα σαν την Ελλάδα να διατηρούν διάφορες επιφυλάξεις. Και λόγω του μεγάλου διαστήματος που παρέμεινε εκτός αγορών αλλά και της προβληματικής κατάστασης που ακόμα παρουσιάζει η οικονομία μας. Πολλά πράγματα επίσης πρέπει να έχουν αναθεωρηθεί σε ότι αφορά την πιστωτική πολιτική των διεθνών τραπεζών μετά το 2009, σε ότι αφορά ειδικά την επεκτασιμότητά της και τους όρους δανεισμού. Και να μην ξεχνάμε το κακό προηγούμενο με το PSI και το κούρεμα των Ελληνικών ομολόγων όπου χάθηκαν κάποια δις από τις αγορές που και αυτά παίζουν τον ρόλο τους.
Όλα αυτά λοιπόν μας κάνουν μια ιδιαίτερη περίπτωση. Δεν είμαστε το ίδιο με την Πορτογαλία και την Κύπρο.
Το θολό τοπίο επεκτείνεται όμως και στο πολιτικό επίπεδο. Και δω υπάρχει μια μεγάλη απροσδιοριστία που κι αυτή επηρεάζει με τον τρόπο της την στάση των αγορών.
Το βέβαιο είναι ότι οδεύουμε προς το κυβερνητικό τέλος του ΣΥΡΙΖΑ.
Η διάδοχη κατάσταση, για να συνιστά ομαλή εναλλαγή στην κυβέρνηση, προϋποθέτει την αυτοδυναμία της Ν.Δ. που δημοσκοπικά μέχρι στιγμής δεν είναι δεδομένη, παίζεται.
Εάν αυτή η συνθήκη δεν πληρωθεί οδηγούμαστε σε ένα καθεστώς πολιτικής αστάθειας έως και ακυβερνησίας.
Συμπερασματικά λοιπόν σήμερα στην Ελλάδα καλούμαστε να λύσουμε έναν γρίφο οικονομικής ανάπτυξης :
-με κλειστές τις αγορές
-με ένα καθεστώς υπερφορολόγησης (αποτρεπτικό κάθε επένδυσης)
-και μια ενδεχόμενη κυβερνητική κρίση.
Δεν θα μπορούσε το μεταμνημονιακό τοπίο νάναι πιο θολό και αβέβαιο.
Μήλιος Χρήστος
