Ένα ερώτημα πλανάται στους πολιτικούς κύκλους της Ευρώπης μεσούσης της Καταλονικο-Ισπανικής κρίσης: Πρόκειται για μεμονωμένο φαινόμενο στα όρια της Ισπανίας ή έχει ευρύτερες διαστάσεις; Θα μπορούσε μια πιθανή ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας να προκαλέσει ένα ντόμινο αυτονομιστικών διεκδικήσεων και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες;
Όλα είναι πιθανά. Κι αυτό είναι που φοβίζει.
Η ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας αντιμετωπίζεται σαν προάγγελος νέων προβλημάτων για όλη την Ευρώπη, η οποία βλέπει το πρόβλημα αλλά είναι ανέτοιμη ακόμα να το αντιμετωπίσει. Αυτονομιστικές τάσεις έχουν ήδη εκδηλωθεί και σε άλλες χώρες και θα μπορούσαν να αναδειχθούν και νέες. Όλα δείχνουν ότι το φαινόμενο έχει γενικότερες Ευρωπαϊκές διαστάσεις, δεν είναι ένα μεμονωμένο ενδο-Ισπανικό πρόβλημα. Αυτό από μόνο του προσδίδει στο Καταλονικό ζήτημα μιάν άλλη σημασία από αυτή που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να έχει.
Το αίτημα της αυτονομίας της Καταλονίας είναι αρκετά παλιό. Και έχει περάσει από διάφορες φάσεις. Δεν ήταν πάντα αίτημα ανεξαρτητοποίησης. Παρέμενε για χρόνια ένα αίτημα μεγαλύτερης αυτονομίας στα πλαίσια του Ισπανικού Κράτους. Το νέο στοιχείο είναι ότι σήμερα το παλιό αίτημα της αυτονομίας έχει μετασχηματισθεί σε ένα καθαρό αίτημα ανεξαρτητοποίησης και ότι αυτό υποστηρίζεται απο ενα μαζικό κίνημα που αγκαλιάζει τον μισό σχεδόν πληθυσμό της Καταλονίας.
Μια λύση καταστολής του αυτονομιστικού κινήματος (και διατήρησης του ισχύοντος καθεστώτος) δεν είναι μια δημοκρατική λύση και δεν συνιστά μια Ευρωπαϊκή αντιμετώπιση του προβλήματος (πέρα από το αν πληρεί συνταγματικά προσχήματα ή όχι). Δεν είναι όμως λύση και αυτό που διεκδικεί η άλλη πλευρά δηλ. η άμεση ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας. Τα ζητήματα αυτά δεν λύνονται μέσα από δημοψηφίσματα με οριακές πλειοψηφίες.
Η Καταλονία σήμερα είναι μια διχασμένη κοινωνία. Και είναι λάθος η επιβολή της μιας ή της άλλης λύσης. Γιατί καμία δεν θα εκπροσωπεί όλη την κοινωνία. Πρέπει να αναζητηθεί μια ενδιάμεση συμφωνία που θα βελτιώνει το παλιό καθεστώς αυτονομίας χωρίς να οδηγεί στην πλήρη ανεξαρτητοποίηση. Μόνο έτσι μπορεί να αποκατασταθεί η ενότητα (έστω μεσοπρόθεσμα) της Καταλονικής κοινωνίας.
Αυτό που πρέπει να συγκρατήσουμε από την Καταλονική κρίση είναι ότι ανέδειξε ένα πρόβλημα απόλυτα συμβατό με τις διεθνείς εξελίξεις. Η παγκοσμιοποίηση δεν περιορίζεται στην οικονομία, στην παραγωγή, στην κυκλοφορία του κεφαλαίου. Επεκτείνεται στην πολιτική, στην θεσμική οργάνωση, στην ιδεολογική-νοηματική βάση συγκρότησης των σύγχρονων κοινωνιών. Η έννοια και ο ρόλος του Έθνους-Κράτος αποδυναμώνεται. Ενισχύονται οι φυγόκεντρες τάσεις. Οι οποίες όμως δεν προσβλέπουν σε έναν απομονωτισμό. Οι μισοί Καταλανοί δεν θέλουν να είναι Ισπανοί. Διεκδικούν μιαν άλλη εθνική ταυτότητα, ενώ παράλληλα δεν επιλέγουν την εθνική περιχαράκωση και απομόνωση αλλά την ενσωμάτωση σε έναν υπερεθνικό οργανισμό, την Ε.Ε.. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είμαστε μπροστά σε ένα φαινόμενο ενός μετα-μετανεωτερικού εθνικισμού με έντονα διεθνικό χαρακτήρα και περιεχόμενο. Αν πρόκειται για κάτι τέτοιο θα πρέπει να υπάρχει ένα άλλο πνεύμα αντιμετώπισής του ιδιαίτερα από υπερεθνικά κέντρα όπως αυτό της Ε.Ε. Η πολιτική του Ραχόϊ και της ισπανικής κυβέρνησης έρχεται από πολύ παλιά κι αδυνατεί να αντιμετωπίσει με έναν σύγχρονο τρόπο τέτοια προβλήματα. Από αυτή την άποψη το πιο πιθανό είναι να τα ξαναβρίσκει συνεχώς μπροστά της, χωρίς να έχει την σημερινή πάντα δυνατότητα της καταστολής.
