Γενάρης του 2013: Μια μικρή ανασκόπηση των εξελίξεων στην Μ. Ανατολή

Γ

Από την αραβική άνοιξη στον ισλαμικό χειμώνα;
Ανοιχτό ερώτημα που καθορίζει όμως τη δυναμική των εξελίξεων στον αραβικό κόσμο. Τα γεγονότα στην ευρύτερη περιοχή εναλλάσσονται με ταχύτητα, με αποτέλεσμα να προκύπτει ένα ρευστό σκηνικό που είναι δύσκολη η ασφαλής χαρτογράφησή του.Στη Συρία εκτός της πολιτικοστρατιωτικής αναβάθμισης της αντιπολίτευσης, υπήρξε και η αναγνώριση της, σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο. Η πρόσφατη διεθνής διάσκεψη στο Μαρόκο κατέληξε στην αναγνώριση της Συριακής Εθνικής Συμμαχίας, ως νόμιμου εκπροσώπου του συριακού λαού από 114 κράτη, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και των 27 της Ε.Ε. Ακόμη και οι Ρώσοι (οι οποίοι ιστορικά έχουν ειδική σχέση με τη Συρία και διατηρούν μεγάλη ναυτική βάση στη χώρα), αναθεωρούν τη στάση υποστήριξης στο καθεστώς, καθώς διαβλέπουν πιθανή νίκη των αντικαθεστωτικών. Είναι πιθανόν η εμφύλια σύρραξη (πού άρχισε τον Μάρτιο του 2011), να διαρκέσει κι άλλο, όμως τι θα προκύψει μετά; Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν θα παραμείνει η Συρία ενιαίο κράτος στα σημερινά της σύνορα. Οι εσωτερικές θρησκευτικές έριδες, η αυτονομιστική δράση των Κούρδων της Συρίας και οι επεκτατικές βλέψεις των γειτόνων, προμηνούν μάλλον το αντίθετο.

Η Τουρκία διεκδικεί τη συμμετοχή της στα σχέδια της μετά Άσαντ εποχής. Έχει κι αυτή τις δικές της επεκτατικές τάσεις, στην περίπτωση διαμελισμού της Συρίας, πέραν του ότι μια ενδεχόμενη δημιουργία μιας αυτόνομης κουρδικής περιοχής, στο βόριο τμήμα της Συρίας, την αφορά. Αξιοποιεί τη θέση της στο ΝΑΤΟ και εξοπλίζεται, με την άδειά του, με πυραύλους ΠΑΤΡΙΟΤ. Το ΝΑΤΟ από την μεριά του φαίνεται να ευνοεί, στο μέλλον, μια πιθανή ανάμειξη της ΤΟΥΡΚΊΑΣ στη Συριακή κρίση, γεγονός που θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στη σχέση Τουρκίας –Ιράν. Πάντως προς το παρόν παρά τις μεταξύ τους εντάσεις οι εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, προς την Τουρκία συνεχίζονται κανονικά, εν μέσω διεθνών κυρώσεων.

Σημαντική παράμετρος στην περιοχή αποτελεί και η διαμορφούμενη σχέση ανάμεσα στην Ρωσία και την Τουρκία. Πρόσφατα είχαμε την επίσκεψη Πούτιν στην Άγκυρα στην διάρκεια της οποίας υπογράφτηκε μεγάλος αριθμός εμπορικών συμφωνιών όπως και μια ειδικής βαρύτητας συμφωνία για την κατασκευή στην Τουρκία μεγάλης Σοβιετικής μονάδας παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Η ανάπτυξη της Τουρκίας ολοένα πλέον περισσότερο εξαρτάται από τη Ρωσία, καθώς η Ρωσία μετατρέπεται σε σημαντικότατη αγορά εξαγωγής Τουρκικών προϊόντων. Η διαφωνία Πούτιν-Ερντογάν στο τέλος της συμφωνίας, στο ζήτημα της Συρίας, περιγράφει αδρά τη σχέση σύμπλευσης και αντιπαλότητας των δύο χωρών.

Στην Αίγυπτο τώρα ο πρόεδρος Μόρσι, προωθεί την πλήρη ισλαμοποίηση της Αιγύπτου. Ήδη είναι σε εξέλιξη μια δεύτερη εξέγερση από τις δυνάμεις που υποστηρίζουν τον κοσμικό χαρακτήρα του αιγυπτιακού κράτους. Οι νέες δυνάμεις που πρωτοστάτησαν στη πρώτη εξέγερση, δεν είχαν τις πολιτικο-οργανωτικές δυνατότητες να επιβληθούν. Με συνέπεια να κυριαρχήσουν οι ισλαμιστές. Η τωρινή αντιπαράθεση μεταξύ Αδελφών Μουσουλμάνων και του Εθνικού Μετώπου Σωτηρίας, θα κρίνει τις πραγματικές δυνατότητες των αντιμαχομένων πλευρών. Κρίσιμος στην έκβαση της κρίσης θα είναι και ο ρόλος του στρατού που φαίνεται διχασμένος. Παίζεται ακόμη ένα ζήτημα και στο κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο, καθώς υπάρχει οικονομική κρίση και για αυτό ζητήθηκε από το ΔΝΤ δάνειο ύψους 4,8 δις. δολαρίων. Συμφωνία που προσωρινά αναβλήθηκε, αλλά με πολλαπλές συνέπειες, αν και όταν υλοποιηθεί.

Στο παλαιστινιακό τέλος σημειώθηκε μία πρόσκαιρη διπλωματική επιτυχία που όμως δεν δημιουργεί νομικό γεγονός. Για να υπάρξει πλήρης αναγνώριση του Παλαιστινιακού Κράτους θα χρειασθεί απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπου οι ΗΠΑ και το Ισραήλ διαθέτουν πολλές δυνατότητες επηρεασμού του αποτελέσματος. Αυτό βέβαια δεν μειώνει την σημασία της τελευταίας απόφασης του ΟΗΕ που παραμένει από κάθε άποψη σημαντική καθώς η ιδιότητα του παρατηρητή, πέρα από τη γενική πολιτική της σημασία, διασφαλίζει για τους Παλαιστίνιους κι ορισμένα δικαιώματα (τοποθετήσεις στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, διατύπωση αιτημάτων κλπ).
Αλλά, επι της ουσίας, το Παλαιστινιακό τα τελευταία χρόνια, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι περιπλέκεται ολοένα περισσότερο με αποτέλεσμα η λύση του να γίνεται ακόμα πιο δύσκολη. Ανάμεσα στην Παλαιστινιακή αρχή της δυτικής όχθης και την Χαμάς της Λωρίδας της Γάζας υπάρχει αγεφύρωτο χάσμα. Η Παλαιστινιακή κοινότητα έχει οριστικά διαχωριστεί. Το ισλαμικό στοιχείο που έχει αναδειχθεί στους κόλπους της αποτελεί μια δυναμική παράμετρο που δυσχεραίνει, κι αυτή με τον τρόπο της, σημαντικά την ανεύρεση λύσης. Το Παλαιστινιακό έχει γίνει μέρος του ισλαμικού προβλήματος της Μέσης Ανατολής. Έχει αποκτήσει κι αυτή τη διάσταση γεγονός που το κάνει ακόμα πιο σύνθετο και πιο δύσκολο στην επίλυσή του.

Θανάσης Τρυψάνης

Σχετικά με τον Συγγραφέα

Τρυψάνης Θανάσης

Σχόλια

Τρυψάνης Θανάσης

Kατηγορίες

Ιστορικό