Η οικονομική κρίση συνδυάζεται σήμερα με κρίση ανάλογης εμβέλειας στο περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και το κλίμα. Αποτελεί λοιπόν πράξη κοινής λογικής η αναζήτηση ταυτόχρονης διεξόδου από την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση, μέσω δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων σε «πράσινους» τομείς, για δημιουργία θέσεων εργασίας και εισοδημάτων που θα τόνωναν την οικονομία. Οικονομολόγοι, κυβερνήσεις και κόμματα φαίνεται να στηρίζουν διεθνώς μια τέτοια προοπτική, γνωστή ως «Πράσινη Ανάπτυξη».
Τι πραγματικό αντίκρισμα;
Στοιχεία της βρετανικής HSBC δείχνουν πάντως ότι, από τις δαπάνες εξόδου από την κρίση, σε πράσινες επενδύσεις με πολύ ευρεία έννοια αφιερώνεται μόλις 12% στις Η.Π.Α., 15% στη Γερμανία και 7% στη Βρετανία. Αυστηρότεροι υπολογισμοί μάλιστα θεωρούν τα πραγματικά ποσοστά μέχρι 10 φορές χαμηλότερα. Πρόκειται δηλαδή μάλλον για πράσινη βιτρίνα, όπου καταλήγει μόνο ό,τι περισσεύει από τις απαιτήσεις της αυτοκινητοβιομηχανίας ή των τραπεζών.
Έτσι η πανευρωπαϊκή διεκδίκηση των Πράσινων για ένα Green New Deal με 500 δις ευρώ πράσινων ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων (0,75% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ) και 5 εκατομμύρια πράσινες θέσεις εργασίας μέχρι το 2014, απέχει πολύ από το να είναι αφομοιώσιμη. Οι ευρωπαϊκοί αυτοί πόροι απαντούν και στο ελληνικό δημοσιονομικό αδιέξοδο, όπου υψηλά ελλείμματα φαίνεται να αποθαρρύνουν τις αναγκαίες δημόσιες επενδύσεις εξόδου από την κρίση. Συμβολική είναι και η φρασεολογία, καθώς χρησιμοποιείται ο όρος «Πράσινη Οικονομία» χωρίς αναφορές στην ανάπτυξη.
Μια ελληνική πρόταση διεξόδου
Στο πλαίσιο αυτό, οι προτάσεις των Οικολόγων Πράσινων κινούνται σε άξονες που επιχειρούν να απαντήσουν στις ελληνικές ιδιαιτερότητες:
• Συγκρατημένες απαιτήσεις για εθνικούς δημόσιους πόρους, ενόψει του ήδη πολύ υψηλού δημόσιου χρέους.
• Κάνουμε κάθε πολίτη, ανεξάρτητα από τα εισοδήματά του, δυνητικό πράσινο επενδυτή επεκτείνοντας σε όλους τα κίνητρα που ισχύουν για τις εταιρίες.
• Έμφαση στη δημιουργία δομών μιας μη κερδοσκοπικής Κοινωνικής Οικονομίας.
• Εστιάζουμε στους τομείς όπου λείπουν οι «υποδομές βιωσιμότητας».
• Αφήνουμε ανοικτούς δρόμους και για ριζικότερες αλλαγές στη συνέχεια.
Κεντρική θέση έχει εδώ η ιδέα μιας «διπλής εκτροπής»:
• Του Πακέτου Αλογοσκούφη προς τη χρηματοδότηση προγραμμάτων για ηλιακές στέγες, μονώσεις κτιρίων, συνεταιρισμούς μικροεπενδυτών για παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, με όρους προσιτούς σε κάθε πολίτη.
• Του τομέα της οικοδομής, με παρεμβάσεις θερμικής κυρίως μόνωσης στα υπάρχοντα κτίρια, αντί για νέες κατασκευές.
Συνολικά οι Οικολόγοι Πράσινοι καταθέτουν δεκάδες προτάσεις για στοχευμένες μικρές και μεγάλες επενδύσεις, στην εξοικονόμηση ενέργειας και τις ανανεώσιμες πηγές, το σιδηρόδρομο και τις μεταφορές, την ποιότητα ζωής στους οικισμούς και τη βιώσιμη μετακίνηση, τον τουρισμό, τα δάση, το νερό και τις προστατευόμενες περιοχές. Διευκρινίζουμε εδώ ότι πράσινη ενέργεια δε σημαίνει μόνο αιολικά πάρκα μεγάλων εταιριών, αλλά ισόρροπη ανάπτυξη όλων των ανανεώσιμων πηγών από ιδιωτικούς, δημόσιους, δημοτικούς και κοινωνικούς φορείς, με παράλληλες δραστικές πολιτικές εξοικονόμησης.
Έτσι η τόνωση της οικονομίας δεν περνάει μόνο από τις θέσεις εργασίας, αλλά και από επιπλέον εισοδήματα για ευρύτατα κοινωνικά στρώματα. Παράλληλα θεμελιώνεται μια Κοινωνική Οικονομία των Πολιτών, με επιπλέον δομές όπως συνεταιρισμούς παραγωγών-καταναλωτών, δίκτυα εξωχρηματικών ανταλλαγών-L.E.T.S. και θεσμούς ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
Η Πράσινη Οικονομία είναι λοιπόν κάτι παραπάνω από κερδοφόρες επενδύσεις σε νέους τομείς. Το επιβεβαιώνουν περιπτώσεις όπως της Ισπανίας που, με ρεκόρ διείσδυσης αιολικής ενέργειας, «κατάφερε» να έχει και ρεκόρ αποκλίσεων από τους (ευνοϊκότατους γι’ αυτή) στόχους του Κιότο.
Οι παρεμβάσεις πάντως για έξοδο από την κρίση, αφορούν μέρος μόνο του προβλήματος και καλύπτουν κυρίως επείγουσες πλευρές του ώστε να κερδίσουμε χρόνο. Ο χρόνος αυτός χρειάζεται να αξιοποιηθεί για στόχους μακροπρόθεσμους αλλά εξίσου ζωτικούς:
• Για μια αποκεντρωμένη και ανοικτή οικονομία αλληλεγγύης και ισότητας, πέρα από τη σημερινή ασφυκτική κυριαρχία του κράτους και της αγοράς, με κορμό την τοπική και περιφερειακή κλίμακα, με εκτεταμένο τομέα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, ειρηνικά και ισότιμα δεμένη με τις οικονομίες των γειτονικών χωρών, που να δίνει σε όλους τους πολίτες δυνατότητες να συμμετέχουν όχι μόνο στην παραγωγή και τα οικονομικά οφέλη, αλλά και στις βασικές αποφάσεις για την πορεία της.
• Για πρότυπα ευημερίας, που θα ενσωματώνουν αυτοδεσμεύσεις σε λογικές «δίκαιου εμπορίου», θα παίρνουν υπόψη τα ιδιαίτερα δεδομένα κάθε περιοχής, θα στηρίζονται περισσότερο στην ποιότητα ζωής για όλους και λιγότερο στην κατανάλωση οικονομικών αγαθών, και θα μπορούν να επεκταθούν σε όλο τον παγκόσμιο πληθυσμό χωρίς να απαιτούν περισσότερους φυσικούς πόρους από όσους μπορεί να μας δώσει ο πλανήτης μας.
Γιάννης Παρασκευόπουλος
Υποψήφιος ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων
