ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΑΙΤΟΥΜΕΝΟ της ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Και η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ

Τ

Πέντε χρόνια τώρα η Ελλάδα δεν μπορεί να βγει από την οικονομική κρίση για καθαρά πολιτικούς λόγους.
Η Ευρωπαϊκή εμπειρία δείχνει ότι η έξοδος από τα μνημόνια προϋποθέτει μιας μορφής εθνική συνεννόηση και προσπάθεια. Χωρίς αυτήν είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να βγει σε πέρας το περιοριστικό πρόγραμμα των μνημονίων.

Σήμερα στην Ελλάδα μετά από διαμάχες πέντε ετών φαίνεται για πρώτη φορά να διαμορφώνεται ένα έδαφος ευρύτερων συμπράξεων. Ειδικά το τελευταίο διάστημα , μετά την ψήφιση του τρίτου μνημονίου από την συντριπτική πλειοψηφία της Βουλής.
Η υπερψήφιση του τρίτου μνημονίου έβαλε απότομα τέλος σε ένα διαχωρισμό που μας ταλάνιζε όλα τα χρόνια της κρίσης ανάμεσα σε μνημονιακές και αντιμνημονιακές δυνάμεις. Έναν διαχωρισμό που ευθύνεται κατά βάσιν για την μερική και αναποτελεσματική εφαρμογή των δύο προηγούμενων μνημονίων.

Μετά την ψήφιση του τρίτου μνημονίου οι πολιτικοί συσχετισμοί μέσα και έξω από την Βουλή παρουσιάζονται εντελώς διαφοροποιημένοι. Έχει σχηματοποιηθεί ένα ευρύ φάσμα Ευρωπαϊκών δυνάμεων με το σύνολο των κομμάτων που ανήκουν στον κεντροδεξιό και κεντροαριστερό χώρο ενώ οι αντι-μνημονιακές (=αντι-Ευρωπαϊκές) δυνάμεις έχουν απωθηθεί στο περιθώριο. Ο αντιμνημονιακός λαϊκισμός έχει περιορισθεί στα δύο άκρα (δεξιό και αριστερό) με κοινό σημείο αναφοράς πλέον την δραχμή.

Στον εκτεταμένο χώρο της κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς έχει επέλθει μια γενική πολιτική ομογενοποίηση με βάση αναφοράς το μνημόνιο και από αυτή την άποψη δεν σημειώνονται πλέον ουσιώδεις πολιτικές διαφορές μεταξύ των κομμάτων του Ευρωπαϊκού χώρου αλλά στο επίπεδο της συγκεκριμένης πολιτικής στρατηγικής που χρειάζεται να υιοθετηθεί τα πράγματα είναι αρκετά ασαφή και αδιευκρίνιστα.

Τα μνημόνια και ότι σχετίζεται με αυτά (Ευρωπαϊκά Κράτη, θεσμοί, πρόσωπα, διαδικασίες) παραμένουν όλα ενοχοποιημένα, με αποτέλεσμα κανείς στην Ελλάδα να μην αναλαμβάνει καθαρά και με σθένος την πολιτική ευθύνη της υλοποίησης του τρίτου μνημονίου.
Η συζήτηση ξανα-επιστρέφει και πάλι γύρω από «παράλληλα προγράμματα» και τροποποιήσεις του μνημονίου. Είναι δηλ. σε μια κατεύθυνση μερικής εφαρμογής του μνημονίου, επιλεκτικά και κατά βούληση (ότι δηλ. έγινε με τα προηγούμενα).
Γεγονός που αργά ή γρήγορα θα οδηγήσει σε νέα κρίση τις σχέσεις μας με τους Ευρωπαίους Εταίρους, σε νέες ανάγκες χρηματοδότησης (πέραν των 86 δις) και σε αναγκαστική επαναφορά του διλήμματος μέσα ή έξω από το Ευρώ.

Δυστυχώς στην Ελλάδα σήμερα δεν μας απασχολεί η εφαρμογή του τρίτου μνημονίου αλλά η τροποποίησή του. Εξακολουθούμε να ζούμε με έναν τρόπο (και παρά την σχετική πρόοδο που έχει γίνει) στον αστερισμό του αντιμνημονιακού λαϊκισμού (άλλοι λιγότερο κι άλλοι περισσότερο).

Δανειακές συμβάσεις όμως χωρίς μνημόνια (χωρίς περιοριστικές πολιτικές, χωρίς «λιτότητα») δεν υπάρχουν. Και η επιστροφή στις αγορές μόνο μέσα από την εφαρμογή των μνημονίων είναι δυνατή. Άλλη οικονομική στρατηγική εξόδου μιας υπερχρεωμένης χώρας από την κρίση δεν υπάρχει.

Ο αντιμνημονιακός λαϊκισμός (δεξιός και αριστερός) απορρίπτει τα μνημόνια και την λιτότητα αλλά αδυνατεί να διασφαλίσει την χρηματοδότηση των επεκτατικών δημοσιονομικών πολιτικών και των πολιτικών ενίσχυσης των εισοδημάτων και της κατανάλωσης που προτείνει. Η απλοϊκή-λαϊκίστικη ανάγνωση του Κεϋνσιανισμού οδηγεί σε λάθη. Αντικυκλικές πολιτικές σε συνθήκες κρίσης υπερχρέωσης μιας χώρας, και αποκλεισμού της από τις αγορές, είναι αδύνατον να γίνουν διότι απλούστατα δεν υπάρχει δυνατότητα χρηματοδότησής τους. Και είναι επίσης λάθος οι αναφορές στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ διαθέτουν τεράστια περιθώρια δανεισμού από τις αγορές και μπορούν να εξασφαλίζουν την χρηματοδότηση πολιτικών ποσοτικής χαλάρωσης ενώ εμείς ολοκληρωτικά αποκλεισμένοι από τις αγορές είμαστε υποχρεωμένοι να προσφεύγουμε στο ΔΝΤ και την Ε.Ε. και να συνάπτουμε δανειακές συμβάσεις με μνημόνια. Και η εφαρμογή των μνημονίων είναι ο μόνος δρόμος επιστροφής στις αγορές. Όσο δεν εφαρμόζονται τα μνημόνια και δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι τους τόσο θα παρατείνεται και θα βαθαίνει η κρίση. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα!

Το τρίτο μνημόνιο διαφέρει από τα δύο προηγούμενα στο ότι αποτελεί κυριολεκτικά την τελευταία ευκαιρία για την διάσωση της Ελληνικής οικονομίας.
Άρα δεν μπορεί να έχει την τύχη των δύο προηγούμενων και να οδηγηθούμε σε ένα τέταρτο μνημόνιο.
Το τρίτο μνημόνιο δεν μπορεί να αθετηθεί (όπως τα προηγούμενα).
Δεν μπορεί να εφαρμοστεί εν μέρει. Δεν υπάρχουν τέτοια περιθώρια. Αυτά τα έχουμε εξαντλήσει προ πολλού. Σήμερα το δίλημμα είναι:
Ή θα εφαρμόσουμε εξ ολοκλήρου το μνημόνιο και θα πετύχουμε τους στόχους του ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή στις αγορές ή θα ξαναεπιστρέψουμε στα σενάρια του Grexit.

Το πρώτο κενό πολιτικής στην Ελλάδα αφορά την στρατηγική. Το πολιτικό σύστημα (δέσμιο του λαϊκισμού του) αδυνατεί να χαράξει μια σαφή στρατηγική: Αντί για εφαρμογή του μνημόνιου και έξοδο στις αγορές (το συντομότερο) προτάσσει τροποποιήσεις και αλλαγές στο μνημόνιο που το καθιστούν αναποτελεσματικό και αναβάλουν έτσι την έξοδο στις αγορές.
Η μεσοβέζικη στάση του απορρέει ευθέως από τον λαϊκισμό του. Κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη εφαρμογής του μνημόνιου. «Κανείς δεν το ήθελε» (λες και τα μνημόνια δεν είναι αναγκαστικά, σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά πρέπει και να τα θέλεις)
Αναφέρονται γενικά στην ανάπτυξη αποσιωπούν όμως την ανάγκη εξόδου στις αγορές που προηγείται σαν στόχος της ανάπτυξης. Με μνημόνια δεν γίνεται ανάπτυξη. Τα μνημόνια «διορθώνουν» τους γενικούς δείκτες μιας οικονομίας για να επανέλθει στις αγορές ή μεριμνούν το πολύ-πολύ για την αντιμετώπιση ορισμένων διαρθρωτικών προβλημάτων. Χωρίς ελεύθερη πρόσβαση όμως στις αγορές δεν υπάρχει επιστροφή στην κανονικότητα και στην ανάπτυξη.
Μια άλλη υπεκφυγή από το κεντρικό στρατηγικό αιτούμενο είναι η περιβόητη αναδιάρθρωση του χρέους. Και αυτή όμως συνδέεται από τους Ευρωπαίους με την εφαρμογή του μνημονίου και δεν ετέθει ποτέ ανεξάρτητα από την εφαρμογή του. Αυτό δεν σημαίνει ότι μια χρονική επιμήκυνση στην αποπληρωμή του χρέους και μια μείωση επιτοκίων δεν πρέπει να επιδιώκεται. Αλλά το θέμα είναι πιο είναι το κύριο. Και το κύριο παραμένει σε αυτή τη φάση η ολοκλήρωση του μνημονιακού προγράμματος.

Πάνω λοιπόν σε αυτό το στρατηγικό πλαίσιο (τον οδικό χάρτη: εφαρμογή του μνημόνιου – έξοδος στις αγορές) θα πρέπει να οικοδομηθεί η πολιτική σταθερότητα. Κυβερνητικά σχήματα που θα το αγνοούν ή θα το παραβλέπουν θα οδηγηθούν σε αδιέξοδο όποια πλειοψηφία και αν διαθέτουν. Η πολιτική σταθερότητα, στις σημερινές συνθήκες, εξαρτάται από την επιτυχή εφαρμογή του μνημονίου. Χωρίς αυτή θα ξαναμπούμε σύντομα σε περιπέτειες.
Η επιτυχής εφαρμογή του μνημονίου απαιτεί βέβαια ευρύτερες συναινέσεις και συμπράξεις αλλά αυτές θα πρέπει να γίνονται μόνο στη βάση υλοποίησης του μνημονίου. Και μάλιστα στην όσο γίνεται πιο άμεση και αποτελεσματική υλοποίησή του. Αυτό συνιστά και το κύριο πολιτικό αιτούμενο της περιόδου. Την μόνη πραγματική διέξοδο. Όλα τα άλλα ανακυκλώνουν την κρίση κι οδηγούν σε πισωγυρίσματα και καταστροφές.

Μήλιος Χρήστος

Σχετικά με τον Συγγραφέα

Σχόλια

Μήλιος Χρήστος

Kατηγορίες

Ιστορικό