Αν αυτό που συμβαίνει με την Ε.Ε., αυτή την περίοδο, δεν είναι ρήξη τότε τι είναι;
Διαπραγμάτευση πάντως δεν είναι.
Υπάρχει μια προσχηματική διαδικασία διαπραγμάτευσης που όλα δείχνουν ότι αδυνατεί να καταλήξει σε συμφωνία.
Η αποτυχία των διαπραγματεύσεων έχει ήδη προεξοφληθεί από όλους τους διεθνείς παράγοντες. Όλοι μιλούν για την αδυναμία επίτευξης συμφωνίας, για το χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές, για ανυπέρβλητες δυσκολίες.
Καιρός και στην Ελλάδα να δούμε κατάματα το πρόβλημα.
Να δούμε σε τι οφείλεται η αποτυχία των διαπραγματεύσεων, τι φταίει κι αν μπορεί να υπάρξει τελικά συμφωνία.
Οι «πιέσεις» και οι «εκβιασμοί» των Ευρωπαίων, οι κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης, οι μεταρρυθμίσεις που κατατέθηκαν ή δεν κατατέθηκαν, η περίφημη «βούληση του Ελληνικού λαού», η ασυνεννοησία των κλιμακίων, όλα αυτά τα δημοσιογραφικά και περιγραφικά που λαμβάνουν μέρος καθημερινά γεγονός είναι ότι ελάχιστα μας διαφωτίζουν.
Ποια είναι η αλήθεια; Ποια είναι η ουσία των διαφωνιών και τι αφορά;
Δια στόματος πρωθυπουργού υποστηρίχθηκε τελευταία ότι οι διαφορές με τους Ευρωπαίους εταίρους είναι πολιτικές. Δεν είναι η πρώτη φορά που από την Ελληνική πλευρά τίθεται θέμα πολιτικής συμφωνίας Το είχε ζητήσει παλαιότερα κι ο Βενιζέλος αλλά κι ο Τσίπρας πρόσφατα «στην σύσκεψη των επτά». Και η «πολιτική» απάντηση που δόθηκε και στις δύο περιπτώσεις είναι ότι οι τεχνικοοικονομικές επεξεργασίες προηγούνται. Ότι οποιαδήποτε συμφωνία περνά πρώτα μέσα από τα κλιμάκια των τεχνοκρατών δηλ. από την τρόϊκα. Ότι απευθείας πολιτικές αποφάσεις δεν υπάρχουν. Έτσι λειτουργεί η Ευρώπη και δεν πρόκειται σε αυτό τουλάχιστον να αλλάξει. Στην Ελληνική πλευρά μένει να πάψει να υπερεκτιμά στην Ευρώπη τις διαδικασίες πολιτικών αποφάσεων και να υποτιμά τις τεχνικοοικονομικές (που σε μεγάλο βαθμό προετοιμάζουν και καθορίζουν τις πολιτικές).
Αυτό λοιπόν που ζητάει ο Τσίπρας, την παράκαμψη δηλ. των τεχνικών κλιμακίων, πολύ δύσκολο (έως αδύνατον) να το πετύχει. Κι αν το πετύχει τώρα θάναι κάτι πρόσκαιρο γιατί πολύ σύντομα θα βρεθεί μπροστά στο ίδιο πρόβλημα μέσα το πολύ σε δύο μήνες. Οπότε….
Για το επόμενο διάστημα από την μεριά της κυβέρνησης και των δυνάμεων που την στηρίζουν δεν πρέπει να αναμένονται θεαματικές αλλαγές στην στάση τους. Θα συνεχίσουν την παρελκυστική ταχτική έως ότου εξαντλήσουν όλα τα χρηματικά αποθέματα με μόνη κρυφή ελπίδα και ψευδαίσθηση ότι η Ευρώπη τελικά θα υποχωρήσει.
Υπάρχει ιδεολογικός εγκλωβισμός.
Αυτό που αποκλειστικά ασκεί ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πολιτική με ιδεολογικούς όρους. Δεν υπάρχει πολιτικός σχεδιασμός, ούτε πλάνο Α ούτε πλάνο Β.
Μόνο ιδεολογικές εμμονές και ταχτικές κινήσεις που όμως μπορούν «να παράγουν στρατηγικό αποτέλεσμα» (εν αγνοία τους και μη αναστρέψιμο).
Αλλά στην ουσία οι διαφορές της κυβέρνησης με την Ευρώπη είναι βαθιά ιδεολογικές κι όχι πολιτικές. Για αυτό και δύσκολα μπορούν να λυθούν.
Η αντι-μνημονιακή ιδεολογία οδηγεί τελικά στον αντι-ευρωπαϊσμό.
Η λαϊκίστικη, εθνικιστική και κρατικιστική της βάση την φέρνουν αντιμέτωπη με ότι εκπροσωπεί σήμερα η Ευρώπη.
Εδώ συγκρούονται δύο κόσμοι διαφορετικοί. Η Ευρώπη από τη μια που μιλάει για ελεύθερη οικονομία, για περιορισμό του κράτους, για ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας, για ιδιωτικοποιήσεις, για υπαγωγή των εθνικών πολιτικών σε Ευρωπαϊκούς κανόνες, για Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση κι ο ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη που μιλάει για ανεξάρτητη Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη (ή και έξω) για προστατευτισμό, για κρατικό καπιταλισμό, για ανελαστικές σχέσεις εργασίας, για ανεξάρτητες εθνικές οικονομικές πολιτικές, με βάση…. την λαϊκή ετυμηγορία κλπ. κλπ. Πώς να υπάρξει κάποια βάση συνεννόησης;
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καμία σχέση με την παλιά ευρωπαϊκή ανανεωτική αριστερά που στηρίζονταν στην θεωρία και τις αρχές του Ευρωκομμουνισμού και την σταθερή στρατηγική επιλογή της συμμετοχής στην ενωμένη Ευρώπη. Για τον ΣΥΡΙΖΑ η συμμετοχή στην ενωμένη Ευρώπη δεν είναι δεδομένη. Μπορεί και να μην υπάρχει. Δεν αποτελεί βασικό στοιχείο αναφοράς.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι προϊόν της κρίσης. Είναι κάτι καινούργιο ιδεολογικά. Δεν έχει σχέση με τα παλιά. Όπως και όλες οι παλιές ιδεολογικές διαφορές ανάμεσα στις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ έχουν κι αυτές υποχωρήσει ή εκλείψει. Έχουν επικαλυφθεί από νέους προσδιορισμούς από νέες δοξασίες. Και πρώτα από όλα από την ερμηνεία των όσων συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα που αποτελεί το καθαυτού ενοποιητικό στοιχείο, το «μπετόν», την ιδεολογία της ενότητας ΣΥΡΙΖΑ.
Η άνοδος και η επικράτησή του ΣΥΡΙΖΑ προέκυψε σαν ένα πολιτικό αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρόσφερε την πιο εύπεπτη και απλοϊκή ερμηνεία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008 για την Ελλάδα.
Στην ουσία η κρίση αυτή δεν υπήρξε. Δεν εξετάζεται αυτή καθ’ αυτή όπως και η εισαγωγή της στην Ελλάδα.
Δεν ήταν οι δομές της Ελληνικής οικονομίας και το μοντέλο ανάπτυξης που μας καθιστούσαν αδύναμο κρίκο της Ευρωπαϊκής οικονομίας. Την κρίση στην Ελλάδα την έφεραν τα μνημόνια. Δανειακές συμβάσεις δηλ.που επιβλήθηκαν με επαχθείς όρους από την Ευρώπη και το ΔΝΤ.
Γι’ αυτό πρέπει να εξετασθούν τα μνημόνια και όχι αυτές καθαυτές οι αιτίες που κατέστησαν την Ελληνική οικονομία τόσο έκθετη και ευάλωτη στην Παγκόσμια κρίση.
Όλες οι ιδεολογίες στην συγκρότησή τους, στηρίζονται σε μια λιγότερο ή περισσότερο πετυχημένη παραμόρφωση μιας πραγματικότητας, σε μια αντιστροφή της στην ουσία,. Κι αποτελούν μια ψευδή συνείδηση των πραγμάτων.
Η κρίση έφερε τα μνημόνια ή τα μνημόνια έφεραν την κρίση;
Ο ΣΥΡΙΖΑ δογματοποίησε (= ιδεολογικοποίησε) το δεύτερο (για όλα φταίνε τα μνημόνια, η τρόικα και η Ευρώπη) και έδωσε ιδεολογική υπόσταση σε ένα κίνημα διαμαρτυρίας και δυσαρέσκειας. Και η πολιτική αξιοποίηση αυτού του «επιτεύγματος» τον έφερε στην κυβέρνηση. Και τώρα δεν μπορεί να κυβερνήσει.
Πάγιο γνώρισμα όμως όλων των «ιδεολογικών κυβερνήσεων» είναι ότι δεν μπορούν να κυβερνήσουν. Δεν συνιστά κι αυτό κάτι το νέο.
Αν όμως οι διαφορές του ΣΥΡΙΖΑ με την Ε.Ε. είναι ιδεολογικές (αν είναι σωστή αυτή η εκτίμηση) τότε είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει μια ομαλή παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα κι αν με κάποιον τρόπο διευθετηθεί το σημερινό αδιέξοδο, θα αναπαράγεται συνεχώς μια διαρκής κρίση στις σχέσης Ελλάδας – Ευρώπης. Εκτός κι αν αποφασίσει η Ευρωζώνη να προσχωρήσει στα πιστεύω του ΣΥΡΙΖΑ. Η αλλαγή της Ευρώπης άλλωστε αποτελεί διακηρυγμένο στόχο της κυβέρνησης (όσο κι αν κάτι τέτοιο ακούγεται πολύ τραβηγμένο).
Αλλά υπό αυτές τις συνθήκες και μια υπαναχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ σε «μνημονιακές», δηλαδή Ευρωπαϊκές, θέσεις φαίνεται πολύ δύσκολη έως αδύνατη. Θα έβαζε ευθέως σε δοκιμασία την ενότητά του. Οι ιδεολογικοί χώροι δεν αντέχουν σε αναθεωρήσεις και προσαρμογές. Το αντι-μνημονιακό στοιχείο αποτελεί το μόνο ενοποιητικό στοιχείο σε αυτόν τον ετερόκλητο χώρο που περιλαμβάνει ένα τεράστιο συνονθύλευμα τάσεων και ρευμάτων. Σε ποια άλλη βάση θα μπορούσαν να συνυπάρχουν σταλινικοί με τροτσκιστές, παλαιοκομματικοί με ακτιβιστές, ακροδεξιοί με αντι-εξουσιαστές, πανεπιστημιακοί με φρικιά κλπ. κλπ.
Το υπαρξιακό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι το φάντασμα που πλανάται πάνω από τις διαπραγματεύσεις και καθορίζει εν πολλοίς την στάση του.
Τέλος η πιθανότητα ενός δημοψηφίσματος ή ακόμα και εκλογών που ακούγονται έχουν μια βάση. Θα αποτελούσαν διαδικασίες ηρωϊκής εξόδου για τον ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι θα σώζονταν πιθανώς η τιμή και η υπόληψή του, η ηθική του υπόσταση. Αυτή είναι και η μόνη επιλογή που ταιριάζει σε έναν ιδεολογικό χώρο. Με μόνο αντίτιμο την απώλεια της εξουσίας. Μένει μόνο να δούμε αν θα συμφωνήσει σε αυτό και ο Τσίπρας (και όσοι δεν δέχονται να καταβάλουν το αντίτιμο).
