Εκλογές 2015 – 3ο κείμενο
Το κύριο διακύβευμα της επόμενης ημέρας είναι οι σχέσεις μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτό επάνω θα κριθεί το μέλλον της χώρας. Αλλά πριν από αυτό εντελώς άμεσα υπάρχει το εσωτερικό πολιτικό πρόβλημα του σχηματισμού κυβέρνησης.
Η επόμενη μέρα θα βρει την Ελλάδα με κυβέρνηση;
Και αν ναι ποια θα είναι αυτή;
«Παίζει» ακόμα το ενδεχόμενο της ακυβερνησίας και της προσφυγής ξανά στις κάλπες;
Το τελευταίο αυτό κείμενο, το 3ο στη σειρά για τις εκλογές, προσπαθεί να ανιχνεύσει (με ότι κινδύνους ενέχει κάτι τέτοιο) μερικά ενδεχόμενα της επόμενης μέρας.
Την επόμενη ημέρα των εκλογών η πρωτοβουλία των πολιτικών κινήσεων περνάει στον ΣΥΡΙΖΑ.
Μέχρι τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ «ήταν με τον λαό» το ζητούμενο από δω και πέρα είναι αν ο λαός θα είναι με τον ΣΥΡΙΖΑ. Περνάμε πλέον στην πράξη και ο κρίνων γίνεται κρινόμενος.
Ο λαός ψήφισε. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα αποφασίσει αν θα σχηματίσει κυβέρνηση ή όχι (στην περίπτωση που είναι απλώς πρώτο κόμμα). Αν είναι αυτοδύναμος αυτό είναι αυτονόητο.
Στον ΣΥΡΙΖΑ επίσης ανήκει η ευθύνη για το αν θα οδηγήσει τη χώρα σε δεύτερες εκλογές (την χειρότερη από όλες τις λύσεις).
Το θέμα λοιπόν του σχηματισμού κυβέρνησης είναι το πρώτο και σημαντικό ζητούμενο της επόμενης ημέρας.
Για να σχηματισθεί κυβέρνηση την επόμενη μέρα (εκτός από την περίπτωση της αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ) θα πρέπει να ευδοκιμήσουν οι συζητήσεις για κυβέρνηση συνεργασίας με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ.
Το πρόβλημα των συνεργασιών επόμενα αποκτά βαρύνουσα σημασία. Πού βρίσκεται όμως στο θέμα των συνεργασιών ο ΣΥΡΙΖΑ;
Το πρόβλημα των συνεργασιών είναι πολύ δύσκολο για τον ΣΥΡΙΖΑ. Πολύ δύσκολο να απαντηθεί και ειδικά την επόμενη μέρα. Είναι ανέτοιμος εντελώς, κατά την γνώμη μας, να κάνει κάτι τέτοιο. Συνιστά την πρώτη μεγάλη του δοκιμασία.
Στον εσωτερικό διάλογο του ΣΥΡΙΖΑ, εδώ και καιρό, το θέμα των συνεργασιών έχει ταυτιστεί με την ομηρία. Για τον ΣΥΡΙΖΑ οποιαδήποτε συνεργασία συνιστά μιας μορφής ομηρία. Και η ομηρία πάει μαζί με την αυτοδυναμία και τις «καθαρές λύσεις». Είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Όταν ένα κόμμα ξεκινά από μια τέτοια αφετηρία γίνεται φανερό ότι έχει μπροστά του πολύ δρόμο να διανύσει έως ότου φθάσει να προσεγγίσει το θέμα των συνεργασιών από μια άλλη οπτική γωνία. Από την απόρριψη των συνεργασιών ως την αποδοχή τους υπάρχει μεγάλη απόσταση, που δεν μπορεί να καλυφθεί μέσα σε δύο τρεις ημέρες που διαρκεί η προεδρική εντολή. Το πιθανότερο λοιπόν είναι να προσέλθει ο ΣΥΡΙΖΑ στις συζητήσεις, για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, με αδιάλλακτες θέσεις και να ζητήσει την άνευ όρων προσχώρηση σε αυτές των άλλων κομμάτων κάτι που όπως είναι αναμενόμενο θα οδηγήσει τις συνομιλίες σε αδιέξοδο. Σε αυτή την περίπτωση το επόμενο βήμα του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι να επικαλεσθεί την αδυναμία υλοποίησης του φιλολαϊκού του προγράμματος μέσα από συνεργασίες, καταλογίζοντας ταυτόχρονα τις ευθύνες για την αποτυχία των συνομιλιών στους άλλους. Είναι αυτό που λέει ο Τσίπρας ότι αν πάμε σε δεύτερες εκλογές δεν θα ευθύνεται για αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτά όλα δεν σημαίνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει από τώρα μια σαφή επιδίωξη να πάει σε δεύτερες εκλογές. Θα οδηγηθεί σε αυτές (αν οδηγηθεί) προσπαθώντας να αποφύγει το λεγόμενο πρόβλημα της ομηρίας.
Η έλλειψη πολιτικής συμμαχιών από τον ΣΥΡΙΖΑ είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τις επερχόμενες πολιτικές εξελίξεις. Οδηγεί στο κυνήγι της αυτοδυναμίας που στα επίπεδα (τα ανώτερα) που μπορεί να κινηθεί σήμερα, 151-153 βουλευτές, μπορεί επίσης να εξομοιωθεί με ομηρία (όχι από ένα κόμμα αλλά από 2-3 βουλευτές).
Η έννοια μιας ισχυρής κυβέρνησης, στις μέρες μας, δεν εννοείται με κανένα τρόπο με οριακές αυτοδυναμίες. Ο πολιτικός χάρτης της Ελλάδας έχει αλλάξει (όπως και σε όλη την Ευρώπη). Ισχυρές κυβερνήσεις είναι όσες στηρίζονται σε ευρείς συνασπισμούς κομμάτων με αυστηρές προγραμματικές δεσμεύσεις.
Στο σημείο αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ μιλάει με την γλώσσα μιας άλλης εποχής. Και σε αυτό το θέμα μας γυρίζει πίσω στις εποχές των αυτοδυναμιών που τόσα χρόνια η αριστερά μέμφονταν.
Συνοψίζοντας τα παραπάνω μπορούμε να σκιαγραφήσουμε ως εξής τα ενδεχόμενα της επόμενης ημέρας.
Το πρώτο ενδεχόμενο είναι η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, το δεύτερο κυβέρνηση συνεργασίας με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, και το τρίτο αυτοδύναμη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
Το πρώτο το εξηγήσαμε αναλυτικά, και περιγράψαμε πώς και γιατί θα προκύψει.
Το δεύτερο προϋποθέτει ο ΣΥΡΙΖΑ να εγκαταλείψει τα περι ομηρίας, «καθαρής λύσης» κλπ. και να μπει σε μια λογική συμμαχιών που προϋποθέτει αμοιβαίες υποχωρήσεις και συμβιβασμούς. Το πρόβλημα είναι ότι είναι εντελώς ανέτοιμος να κάνει κάτι τέτοιο και ότι αν το κάνει θα είναι γιατί θα υποχρεωθεί από την φορά των εξελίξεων.
Σε κάθε περίπτωση αν την επόμενη μέρα στην Ελλάδα υπάρχει κυβέρνηση (αυτοδύναμη του ΣΥΡΙΖΑ ή συνεργασίας) θα πρόκειται για μια ανίσχυρη και ευάλωτη κυβέρνηση. Και είτε ο ΣΥΡΙΖΑ θελήσει να εφαρμόσει το πρόγραμμά του είτε να το εγκαταλείψει θα βρεθεί μπροστά σε τεράστια προβλήματα που θάναι πολύ δύσκολο από μιαν θέση κοινοβουλευτικά ανίσχυρη να τα αντιμετωπίσει.
Τέλος δύο επιπρόσθετες παρατηρήσεις:
Οι εκ του ασφαλούς προτάσεις για συνεργασία σε ΚΚΕ και ΑΝΤΑΡΣΙΑ (με δεδομένη την απόρριψή τους) το μόνο που φανερώνουν είναι την αμηχανία του ΣΥΡΙΖΑ στο θέμα των συμμαχιών και ο πολυδιαφημισμένος καταλυτικός ρόλος του τρίτου κόμματος δεν υπάρχει. Δεν μπορεί το τρίτο κόμμα να επιβάλει στο πρώτο τον σχηματισμό κυβέρνησης. Ο σχηματισμός κυβέρνησης ή όχι είναι αποκλειστική υπόθεση του πρώτου κόμματος. Και κυβερνητική λύση χωρίς το πρώτο κόμμα δεν υπάρχει.
ΥΓ.
Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις το κλίμα στην Ευρώπη όντως αλλάζει.
Η νέα πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης πέρα από το οικονομικό έχει και πολιτικές στοχεύσεις. Να περιορίσει τα φαινόμενα Ευρωσκεπτικισμού και αντι-Ευρωπαϊσμού που βρίσκονται σε έξαρση σε όλη την Ευρώπη.
Η περιοριστική Ευρωπαϊκή πολιτική παύει πλέον να αποτελεί την βάση ανάπτυξης κινημάτων με αντι-Ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Αποδυναμώνονται οι πάσης φύσεως λαϊκισμοί και εθνικισμοί δεξιοί και αριστεροί που ανθούν σαν τα λουλούδια το τελευταίο διάστημα παντού στην Ευρώπη.
Η παροχή βέβαια ρευστότητας θα γίνεται με όρους ένταξης στην Ευρωπαϊκή πολιτική. Με αυστηρότερη επιμονή στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Η ποσοτική χαλάρωση στο οικονομικό πάει μαζί με την αυστηροποίηση των κανόνων στο πεδίο των θεσμικών προσαρμογών.
Οι εξελίξεις οικονομικά ευνοούν όλες τις χώρες τις Ευρώπης και κύρια του Νότου πολύ δε περισσότερο την Ελλάδα. Υπόσχονται μια γρήγορη πορεία τόνωσης των αγορών.
Οι εξελίξεις τροποποιούν όμως και όλα τα πολιτικά δεδομένα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα των εκλογών στην χώρα μας πολύ σύντομα θα βρίσκονται σε αναντιστοιχία με τις νέες συνθήκες . Το νέο πολιτικό σκηνικό εν τη γενέσει του συνέπεσε να είναι και ξεπερασμένο από τις εξελίξεις στην Ευρώπη. Οι εκλογές στην Ελλάδα γίνονται με βάση συνθήκες που δεν θα ισχύουν μετεκλογικά. Ένας αντι-ευρωπαϊσμός (και ειδικά τύπου ΣΥΡΙΖΑ) δεν έχει κανένα νόημα σε συνθήκες ποσοτικής χαλάρωσης. Όχι μόνο αδυνατεί να αξιοποιήσει τις νέες ευκαιρίες αλλά μπορεί να γίνει και πρόξενος κι άλλων δεινών.
Μήλιος Χρήστος
Θεσσαλονίκη, Γενάρης 2015
