«Γιατί δεν τραγουδάμε πιά»
Δύο παλιά κείμενα του Α.Ελεφάντη κι ένα σχόλιο του Μήλιου Χ.

«

Το κείμενο του Παρασκευά Καρασούλου «το ατραγούδιστο παρόν» μας έδωσε το ερέθισμα να ανατρέξουμε σε δύο παλιά κείμενα του Α. Ελεφάντη.

Τα δύο κείμενα του Α. Ελεφάντη, που αναδημοσιεύουμε, γράφτηκαν σε συνέχεια (τεχ. 70 και 72 στον «Πολίτη» του 1986). Όπως εξηγεί και ο ίδιος, η δημοσίευση του πρώτου μέρους προκάλεσε σχολιασμούς και συζητήσεις που έκαναν αναγκαία την δημοσίευση του δεύτερου μέρους προκειμένου να αποσαφηνιστούν κάποια σημεία και να δοθούν οι ανάλογες εξηγήσεις.
Το όλο κείμενο είναι πρωτότυπο και διαχρονικό. Πρωτότυπο γιατί καταπιάνεται με την εξέλιξη του Ελληνικού τραγουδιού με έναν ασυνήθιστο τρόπο. Όλες οι αναφορές που έχουμε υπ’ όψιν μας, για το τραγούδι, χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους κι άλλους τρόπους αξιολόγησης των αλλαγών που συμβαίνουν σε αυτό το χώρο.
Ο Ελεφάντης παίρνει σαν αφορμή ένα εμπειρικό στοιχείο. Το ότι το τραγούδι πλέον δεν τραγουδιέται. Με βάση αυτό διερευνά μια σειρά από αλλαγές που έχουν εν τω μεταξύ επέλθει στην Ελληνική κοινωνία. Με αυτό τον τρόπο η συζήτηση μεταφέρετε σε ένα άλλο επίπεδο (από αυτό του Παρασκευά Καρασούλου). Το «ατραγούδιστο παρόν» ερμηνεύεται. Συνιστά ένα κενό που όμως είναι πολύ δύσκολο να καλυφθεί υπό τις σημερινές συνθήκες καθώς έχουν τροποποιηθεί όλα τα πολιτισμικά δεδομένα. Υπάρχει μια «ευθύνη», για αυτό το ζήτημα, από την μεριά των σύγχρονων δημιουργών (αν μπορούμε να την ονομάσουμε έτσι), με την έννοια ότι αδυνατούν να εκφράσουν μια σύγχρονη πραγματικότητα.
Στην Ελλάδα έχουν αλλάξει τα πάντα. Τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Οι κοινωνικές σχέσεις, οι νοοτροπίες, οι αισθητικές, ο τρόπος διασκέδασης, οι ερωτικές σχέσεις κλπ.

Το κείμενο ανοίγει πολλά θέματα. Ο Ελεφάντης μέσα από το τραγούδι και την ιστορική αποτίμηση της λειτουργίας του, μας εισάγει με έναν ιδιαίτερο τρόπο σε μια γενική προβληματική για τον νεοελληνικό πολιτισμό. Δεν τον ενδιαφέρει το τραγούδι αυτό καθαυτό. Αλλά οι αλλαγές που έχουν γίνει στην Ελληνική κοινωνία. Για τις αλλαγές που σταδιακά επέρχονται στη καθημερινότητα, στις κοινωνικές σχέσεις, τις νοοτροπίες, τα πρότυπα ζωής των νεοελλήνων. Όλα αυτά με αφετηρία του το τραγούδι. Γιατί όμως τόσο μεγάλη έμφαση στο τραγούδι;
Το θέμα της πολιτισμικής εξέλιξης της Ελληνικής κοινωνίας, θα μπορούσε να αναπτυχθεί αυτούσιο, σε όλες του τις πτυχές και από τη φύση του είναι ένα θέμα αρκετά εκτεταμένο, αλλά εδώ εξετάζεται με επίκεντρο το τραγούδι. Στο τραγούδι δίνεται μια ιδιαίτερη έμφαση.
Το κείμενο γράφτηκε το 1986, μια εποχή που το τραγούδι μεσουρανούσε στα πολιτιστικά πράγματα της Ελλάδας. Επί χρόνια το τραγούδι ήταν ένα υπερτιμημένο πολιτιστικό προϊόν που επισκίαζε τα πάντα. Καμιά άλλη μορφή τέχνης δεν γνώρισε την προβολή και την αναγνώριση του τραγουδιού.
Συγκρινόμενο το Ελληνικό τραγούδι με τις άλλες μορφές τέχνης υπερτερεί σε προσβασιμότητα, σε αμεσότητα, δεν προαπαιτεί γνώσεις (το τραγούδι όχι η μουσική γενικά), αισθητικές, παιδεία. Η αμεσότητα του τραγουδιού συναρτάτε άμεσα από την κοινωνική του λειτουργία μιάς και το ίδιο είναι κοινωνικό φαινόμενο στενά δεμένο, κάθε φορά, με την εποχή του.

Το τραγούδι στην Ελλάδα, ειδικά κατά τα νεότερα χρόνια, απέκτησε ειδικό βάρος.
«Στην Ελλάς του 2000 γίναν όλοι βασιλιάδες λαϊκοί τραγουδιστάδες»
Χιλιάδες μουσικοί λαϊκών οργάνων, συνθέτες, στιχουργοί, τραγουδιστές, κέντρα διασκέδασης. Από το λαϊκό τραγούδι στο πολιτικό, στην αναβίωση του ρεμπέτικου και στο νεοδημοτικό σκυλάδικο, στο «έντεχνο» (;) και στο νεολαιίστικο της παραλιακής. Το τραγούδι γνώρισε μια τεράστια άνθηση. Μονοπώλησε το πολιτιστικό ενδιαφέρον των νεοελλήνων. Χαρακτήρισε τον τρόπο ζωής τους.
Να γιατί το τραγούδι προσφέρεται, από κάθε άποψη, σαν βάση για μια πολιτισμική καταγραφή της εξέλιξης της Ελληνικής κοινωνίας.

Πόσα και πόσα πράγματα δεν έχουν αλλάξει ανεπαίσθητα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Τίποτα δεν είναι όπως πριν. Παρά το τέλος της ευμάρειας η «άπονη ζωή» δεν μπορεί πλέον στις σημερινές συνθήκες, να εκφράσει τα αισθήματα των νεόπτωχων, ούτε το «μανούλα θα φύγω» τον «καϋμό» των νέων που ξενιτεύονται. Το ίδιο και το πολιτικό τραγούδι που δραματοποιούσε κι αυτό τα πράγματα από μια άλλη βέβαια σκοπιά. Αλλά και σύγχρονες απόπειρες, νέων δημιουργών.
Έχει αλλάξει όλος ο ψυχισμός του νεοέλληνα. Έχει αποφορτισθεί το κλίμα. Έχουν από-δραματοποιηθεί οι καταστάσεις κόντρα στο μελό που εμπορεύονται καθημερινά

Σχετικά με τον Συγγραφέα

Σχόλια

Ιστορικό