ΤΟΥΡΚΙΑ – ΙΣΡΑΗΛ: Διαμάχη και συνύπαρξη

Η  τουρκική κυβέρνηση αναπτύσσει τον τελευταίο καιρό μια έντονη διπλωματική κινητικότητα, με αφορμή την επιδρομή των ισραηλινών στο στόλο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Πρωτοστατεί στην διεθνοποίηση του ζητήματος καταγγέλλοντας το Ισραήλ στην παγκόσμια κοινότητα και στους διεθνείς οργανισμούς. Και παράλληλα εμφανίζεται ως το θύμα της ισραηλινής επιθετικότητας, αξιοποιώντας στο έπακρο την κατάληψη τούρκικων πλοίων καθώς και τις απώλειες Τούρκων πολιτών. Κερδίζει τις εντυπώσεις καθώς και το Ισραήλ φέρνει σε δύσκολη θέση και υπέρμαχος του παλαιστινιακού αγώνα αναγορεύεται.
Πως όμως οι δύο προνομιακοί σύμμαχοι μέχρι πρότινος, η Τουρκία και το Ισραήλ,  βρίσκονται σήμερα αντιμέτωποι;
Από την εποχή της ισραηλινής εισβολής στην Γάζα η τουρκική εξωτερική πολιτική αρχίζει να στοχοποιεί το Ισραήλ. Η φραστική επίθεση του Ερντογάν στον Σιμόν Πέρες πέρυσι στο Νταβός καταγράφει καθαρά τη ρήξη της Τουρκίας με το Ισραήλ. Η τωρινή διαμάχη είναι σοβαρή, όμως δεν πρόκειται για μια συνολική ρήξη μεταξύ των δυο κρατών. Η έντονη αντίδραση της Άγκυρας μπορεί  να φαίνεται πως αλλάζει το σκηνικό στην περιοχή, όμως οι ισορροπίες δεν ανατρέπονται. Κάτι τέτοιο είναι έξω από τα πλαίσια του διεθνούς status. Στην πραγματικότητα έχει ανοίξει μια περίοδος αντιπαράθεσης αλλά και συνύπαρξης μεταξύ  των δυο μεγαλύτερων δυνάμεων της περιοχής. Μια μακρά περίοδος τριβών.  Παράλληλα θα συνυπάρχουν και θα συνεργάζονται. Και αυτό γίνεται. Η Τουρκία μετά τα πρόσφατα γεγονότα ανακοίνωσε την συνέχιση του προγράμματος αγοράς αεροπλάνων και οπλισμού από το Ισραήλ, ενώ πριν ένα μήνα ψήφισε υπέρ της ένταξης του Ισραήλ στον ΟΟΣΑ.
Στο σύνθετο γεωπολιτικό παιχνίδι που παίζεται στην περιοχή, η Τουρκία φιλοδοξεί να αποτελέσει τον εκφραστή του ισλαμικού κόσμου. Η παρακμή ή η απομόνωση των άλλοτε μεγάλων δυνάμεων της περιοχής (Αίγυπτος, Ιράκ, Ιράν), αλλά και ο εξισλαμισμός που συντελείται στον ευρύτερο χώρο, λειτουργούν υπέρ των σχεδίων της Άγκυρας. Μπορεί η Τουρκία να θέλει να αποτελέσει την ηγέτιδα δύναμη του Ισλάμ όμως θα πρέπει να την αποδεχθεί το σύνολο του αραβικού κόσμου. Και αυτό δεν είναι δυνατόν όσο διατηρεί αμφιταλαντευόμενη στάση (συμμάχου-αντιπάλου) προς το Ισραήλ. Μεταξύ φιλοδοξιών και πραγματικότητας η απόσταση είναι μεγάλη.
Η ταυτότητα όμως της Τουρκίας δεν περιορίζεται στον ισλαμικό χώρο. Μπορεί να επιδιώκει εκεί ηγετικό ρόλο αλλά δεν κινείται μονομερώς. Επιχειρεί να αναδείξει ταυτόχρονα την ευρωπαϊκή, την βαλκανική και την ασιατική πλευρά της ταυτότητας και επιρροή της, σ’ αυτές τις περιοχές. Αποτελεί όντως μια περιφερειακή δύναμη που θεωρεί ότι έχει όλες τις προϋποθέσεις ώστε να διεκδικεί την παραπέρα αναβάθμιση του ρόλου της. Η συμμετοχή της στους G20, που αποτελεί εν δυνάμει όργανο διεθνούς διακυβέρνησης, της επιτρέπουν αυτές τις φιλοδοξίες. Ακόμη η υπό διαμόρφωση νέα παγκόσμια ηγεμονία παρουσιάζει “αδύνατα σημεία” που αφήνουν περιθώρια κινήσεων στις περιφερειακές χώρες όπως για παράδειγμα η μεσολάβηση Τουρκίας-Βραζιλίας για τα πυρηνικά του Ιράν που έληξε βέβαια άδοξα. Η αναβάθμιση του περιφερειακού ρόλου της Τουρκίας αποτελεί πρόθεση της αλλά δεν έχει πραγματοποιηθεί.  Η περίφημη νέα εξωτερική πολιτική της που θέλει να αποτελέσει το όχημα της αναβάθμισης της δεν έχει αποδώσει ως τώρα. Αλλά αξίζει προσοχής. Τα πράγματα κινούνται αλλά δεν υπάρχουν ανατροπές στους υπάρχοντες συσχετισμούς.