Για τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με το Ιράν.

Γ

Οι πανηγυρισμοί σε Ιράν, Τουρκία και Βραζιλία, για τη συμφωνία που πέτυχαν, δεν κράτησαν παρά μία μόνο μέρα. Την δεύτερη, έσκασε η απάντηση των ΗΠΑ. Η Χίλαρυ ανακοίνωσε την αρχική συμφωνία ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας, Γαλλίας και Αγγλίας σε ένα σχέδιο νέων, σκληρότερων μέτρων πίεσης προς το Ιράν από τον ΟΗΕ. Και ολόκληρη η συζήτηση που είχε ανοίξει μετά τη συμφωνία της Τεχεράνης, σχετικά με την αδυναμία στην οποία έχουν περιέλθει οι ΗΠΑ και τον ρόλο που αρχίζουν να αναλαμβάνουν οι «περιφερειακές» δυνάμεις, τινάχτηκε στον αέρα.
Ο καιρός έχει γυρίσματα και εκπλήξεις…
Τα πράγματα, σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, βρίσκονται σε μεγάλη κίνηση αυτόν τον καιρό και η τελική έκβασή τους θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες. Και θα συνεχίσουν να κινούνται με τον τρόπο αυτό μέχρι τις 2 Ιουνίου, οπότε και είναι η συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Ας δούμε τα γεγονότα με τη σειρά.

Η συμφωνία

Την Δευτέρα 17 Μαΐου ολοκληρώθηκαν στην Τεχεράνη οι συνομιλίες Ιράν, Βραζιλίας και Τουρκίας για μια συμφωνία που θα έδινε μια λύση στο πρόβλημα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και τις αντιρρήσεις που δημιουργεί αυτό στις Δυτικές δυνάμεις, κύρια, και το Ισραήλ.
Η συμφωνία που υπογράφηκε στην Τεχεράνη, αφού τονίζει την δέσμευση των τριών στη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων και το δικαίωμα του Ιράν «να αναπτύξει την έρευνα, την παραγωγή και τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας (καθώς επίσης και του κύκλου πυρηνικού καυσίμου συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων εμπλουτισμού) για ειρηνικούς σκοπούς χωρίς διάκριση»,  προβλέπει ότι το Ιράν θα μεταφέρει στην Τουρκία 1200 κιλά ελαφρώς εμπλουτισμένο ουράνιο (3,5%) (LEU), όπου και θα αποθηκευθεί υπό την επίβλεψη της IAEA. Έναντι αυτού η «ομάδα της Βιέννης» (USA, Γαλλία, Βρετανία, Ρωσία, Γερμανία) θα πρέπει να παραδώσει στο Ιράν 120 κιλά εμπλουτισμένου ουράνιου (20%) που χρειάζεται για τη λειτουργία του ερευνητικού του αντιδραστήρα που παράγει ιατρικά ραδιοϊσότοπα.
Για να ενεργοποιηθεί η συμφωνία, πρέπει να συμφωνήσει η ομάδα της Βιέννης. Από τη στιγμή της συμφωνίας, το Ιράν δεσμεύεται να μεταφέρει το δικό του ουράνιο στην Τουρκία μέσα σε ένα μήνα και περιμένει να παραλάβει το εμπλουτισμένο μέσα σε ένα χρόνο (http://luisnassif.com/profiles/blogs/al-jazeera-joint-declaration?xg_source=activity).
Για την ιστορία να αναφέρουμε και ότι τα 1200 κιλά LEU εκτιμάται ότι είναι το ½ έως τα 2/3  περίπου από όσο κατέχει αυτή τη στιγμή το Ιράν.

Η προϊστορία

Η ιδέα της ανταλλαγής ελαφρώς εμπλουτισμένου Ιρανικού ουράνιου (LEU) με πλουσιότερα εμπλουτισμένου, δεν είναι καινούργια. Ήταν η ιδέα που κατατέθηκε από την Ρωσία στις συνομιλίες των 5+1 (USA, Γαλλία, Βρετανία, Ρωσία, Γερμανία + ΙΑΕΑ) στην Βιέννη τον Οκτώβρη του 2009. Η πρόταση ήταν να πάρει η Ρωσία το LEU από το Ιράν και να του δώσει, από κοινού με τη Γαλλία, τις ποσότητες που χρειάζεται για ιατρικούς σκοπούς.
Η συμφωνία δεν επετεύχθει γιατί το Ιράν επέμεινε η ανταλλαγή να γίνει στο έδαφός του, προβάλλοντας τον φόβο ότι μπορεί να μην έπαιρνε ποτέ αυτό που χρειάζεται αν παρέδιδε το δικό του LEU, ενώ οι υπόλοιποι ζητούσαν την άμεση παράδοση του Ιρανικού LEU και την από μέρους τους επιστροφή του εμπλουτισμένου ουράνιου σε όχι λιγότερο από 7 μήνες (http://english.farsnews.com/newstext.php?nn=8902281302).

Η υποδοχή της συμφωνίας

Το απόγευμα της Δευτέρας 17/5 άρχισαν οι πρώτες αντιδράσεις σχετικά με τη συμφωνία της Τεχεράνης.
Οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι διατηρούν την ανησυχία τους για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αφού η συμφωνία επιτρέπει στο Ιράν να συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου. Παράλληλα τόνισαν ότι συνεχίζουν την προσπάθεια για να επιτύχουν ένα νέο πακέτο κυρώσεων στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Ρωσία καλωσόρισε την συμφωνία αν και ο Μεντβέντεβ δήλωσε ότι χρειάζονται παραπέρα συνομιλίες για το ζήτημα και ειδικά για το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν.
Η Κίνα ήταν θερμότερη. Δήλωσε ότι υποστηρίζει την συμφωνία και ελπίζει ότι θα βοηθήσει στην ειρηνική διευθέτηση του πυρηνικού ζητήματος με το Ιράν μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων.
Οι Γαλλία, Αγγλία και Γερμανία, αντί για τοποθέτηση ως προς τη συμφωνία, δήλωσαν ότι εργάζονται για να πετύχουν νέες κυρώσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η ανατροπή

Αυτά ως την Τρίτη, οπότε η Χίλαρυ ανακοίνωσε την κατ’ αρχήν συμφωνία με Κίνα, Ρωσία, Γαλλία και Αγγλία, τα πέντε μόνιμα και με δικαίωμα βέτο μέλη του Συμβουλίου, για το νέο πακέτο κυρώσεων σε βάρος του Ιράν που θα υποβληθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 2 Ιουνίου.
Το σχέδιο συμφωνίας που δόθηκε στη δημοσιότητα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:
Ένα ολοκληρωμένο νέο πλαίσιο για επιθεωρήσεις φορτηγών πλοίων, τόσο στα λιμάνια όσο και στην ανοικτή θάλασσα, εάν υπάρχουν υπόνοιες ότι μεταφέρει συμβατικά όπλα ή πυρηνικά υλικά πυραύλων
Την απαγόρευση πώλησης τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης, πολεμικών αεροσκαφών, πολεμικών πλοίων και άλλων βαριών όπλων στο Ιράν
Την απαγόρευση ανοίγματος νέων υποκαταστημάτων, θυγατρικών εταιρειών ή γραφείων αντιπροσώπων ιρανικών τραπεζών, εάν υπάρχουν λόγοι να πιστεύεται ότι συνδέονται με την διάδοση των πυρηνικών όπλων
Μεγαλύτερη επαγρύπνηση σε συναλλαγές που αφορούν τις ιρανικές τράπεζες.
Τη δημιουργία μιας λίστας με περισσότερα μέλη των Φρουρών της Επανάστασης που θα παγώσουν οι καταθέσεις τους.
Είναι φανερό ότι αν εγκριθεί αυτό το σχέδιο, το Ιράν θα είναι πλέον μια χώρα σε αποκλεισμό, με τα Νατοϊκά πλοία να ελέγχουν κάθε πλοίο που προσεγγίζει τις ακτές του, τις τραπεζικές συναλλαγές (και επομένως το εμπόριο) μπλοκαρισμένες και χωρίς δυνατότητα προμήθειας συμβατικών όπλων.

Για τις κυρώσεις στο Ιράν

Αν εγκριθεί αυτό το πακέτο κυρώσεων στις 2 Ιουνίου θα είναι το τέταρτο στη σειρά. Οι κυρώσεις στο Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα ξεκίνησαν το 2006 με την απόφαση 1696 (http://www.un.org/News/Press/docs/2006/sc8792.doc.htm), που ήταν η προειδοποίηση συμμόρφωσης, και συνεχίστηκαν την ίδια χρονιά με την απόφαση 1737 (http://www.un.org/News/Press/docs/2006/sc8928.doc.htm), το 2007 με την απόφαση 1747 (http://www.un.org/News/Press/docs/2007/sc8980.doc.htm) και το 2008 με την απόφαση 1803 (http://www.un.org/News/Press/docs/2008/sc9268.doc.htm).

Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα αυτών των αποφάσεων φαίνεται ότι δεν είναι αμελητέα καθώς συνοδεύονται και από μια σειρά άτυπων μέτρων που επέβαλλε η πίεση των ΗΠΑ προς διάφορες χώρες. Τα σπουδαιότερα φαίνεται ότι είναι ο περιορισμός πωλήσεων αργού πετρελαίου (βασικά προς την Ινδία και Ιαπωνία και μερικώς προς Κίνα), η άρνηση των Δυτικών τραπεζών να συνεργαστούν με το Ιράν, που σημαίνει πρακτικά περιορισμό της διακίνησης εμπορευμάτων με το εξωτερικό και, κυρίως, η μη πώληση βενζίνης από όλες σχεδόν τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες (μόνο η Γαλλική  TOTAL εξακολουθεί να πουλάει βενζίνη στο Ιράν. Και είναι γνωστό ότι οι βενζίνες είναι η αχίλλειος πτέρνα του Ιράν, το οποίο, αν και παραγωγός πετρελαίου, δεν έχει διυλιστήρια. Οι ανάγκες του καλύπτονται, προς το παρόν από μερικές αραβικές χώρες, τη Μαλαισία και τη Βενεζουέλα αλλά…

Και τώρα;

Το τι θα συμβεί τελικά, θα το μάθουμε στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 2 Ιουνίου. Μέχρι τότε η κάθε πλευρά θα προσπαθεί να κερδίσει υποστηρικτές της άποψής της.
Στη χειρότερη θέση βρέθηκαν η Τουρκία και η Βραζιλία. Όντας μη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας αυτή τη χρονιά, κινήθηκαν γύρω από το ζήτημα προφανώς με παρότρυνση των ΗΠΑ (ο Υπουργός Εξωτερικών της Βραζιλίας έκανε αναφορά σε επιστολή του Ομπάμα προς τον Λούλα πριν δυο εβδομάδες που τον έστρεφε σε προσπάθεια για την υλοποίηση της συμφωνίας που συζητήθηκε και δεν επετεύχθη το Οκτώβρη του 2009) και αδειάστηκαν απροκάλυπτα.
Αλλαγή τακτικής (γιατί η στρατηγική των ΗΠΑ είναι δεδομένη ως προς το πυρηνικό πρόγραμμα του ΙΡΑΝ); Κάποια ευκαιρία που εμφανίστηκε και αξιοποιήθηκε; …

Προφανώς η Τουρκία και η Βραζιλία είναι θιγμένοι.
Ο Ερντογάν έστειλε επιστολή στα 26 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας υπερασπιζόμενος τη συμφωνία της Τεχεράνης. Ο Ομπάμα (και ο Πούτιν) αναγκάστηκε να επικοινωνήσει προσωπικά μαζί του για το ζήτημα. Παράλληλα δεν χάνει ευκαιρία να αναφερθεί στα πυρηνικά όπλα του Ισραήλ και στη διαφορετική αντιμετώπιση Ιράν – Ισραήλ.
Η Βραζιλία δηλώνει ότι κανένα πρόσθετο μέτρο δεν πρέπει να ληφθεί πριν φανούν τα αποτελέσματα της συμφωνίας της Τεχεράνης.
Και η Κίνα, αν και συμφώνησε στο σχέδιο απόφασης, είναι πάντα ένας απρόβλεπτος παράγοντας.
Το Ιράν είναι φανερό ότι φοβάται το νέο πακέτο κυρώσεων και γι αυτό συμφώνησε σε αυτό που αρνούνταν το 2009.
Θα είναι αρκετή η συμφωνία της Τεχεράνης για να αποτρέψει το σχέδιο που προωθούν οι Δυτικές δυνάμεις ή ήρθε πολύ αργά;
Θα το μάθουμε σύντομα…

Θεσσαλονίκη 25/5/2010
Γιάννης Συργιαννίδης

Σχετικά με τον Συγγραφέα

Γιάννης Συργιαννίδης

Σχόλια

Kατηγορίες

Ιστορικό